Тілдік қауымдастық туралы мәлімет

Опубликовано автором

Бір қарағанда тілдік қауымдастық ұғымы түсіндіруді қажет етпейді – бұл бір тілде сөйлейтін адамдар бірлігі. Алайда, шындығында, бұлай түсіну жеткіліксіз. Мысалы, Францияда тұратын француздар мен французша сөйлейтін канадалықтар бір қауымдастық құрамайды. Бір тілдік қауымдастыққа ағылшындар мен американдықтарды (екеуі де ағылшынша сөйлейді), испандықтар мен Латын Америкасының испан тілді тұрғындарын жатқыза алмаймыз. Тіл бір, бірақ қауымдастық әр түрлі.«Тілдік қауымдастық» түсінігі арнаулы әдебиеттерде ішкі топтық қарым-қатынас жасау мақсатында белгілі бір тілді қолданатын адамдардың тұрақты тобы деп анықталып жүр [15]. Кез келген әлеуметтік топ мынадай бес түрлі белгімен сипатта-лады:1.Топтық байланыс типі. Мұнда адамдардың достық немесе туыстық қарым-қатынасымен байланысқан формалды емес тобы мен туыстық немесе достық қатынасы жағынан байланыспайтын формалды (саяси партия, жұмыс ұжымы т.б.) топтарын айыру ке-рек.2.Байланыстың ұзақтық дәрежесі. Мұнда белгілі бір мақсатқа жеткеннен кейін тарап кететін уақытша топтар мен жеке адамның өмір бойғы немесе одан да ұзақ тұрақты (ұзақ мерзімді) тобы ажыратылады. Осындай екінші типке этнос (тайпа, халық, ұлт ) жатады.3.Топ саны. Аз санды әлеуметтік топ деп барлық мүшелері бір-бірімен жекелей байланыс жасау мүмкіндігіне ие болатындар-ды айтамыз. Үлкен әлеуметтік топ мұндай мүмкіндікке ие емес. 28Мұндағы мүшелердің өзара байланысы басқаша (әкімшілік ұжым, жазбаша қатынас, бұқаралық ақпарат құралдары т.б.) болады.4.Мүшелік ерекшелігі. Топқа мүше болу кейде автоматты түрде, яғни туа салысымен болуы не белгілі бір топтық ынтымаққа жеткенге дейін ерікті түрде, яғни жеке адам саналы түрде топты таңдап мүше болуы мүмкін.5.Топтың ынтымақ типі. Әлеуметтік топ мүшелері арасын-да ортақ мүддеге байланысты белгілі бір қатынас типі белгілене-ді. Мұнда туыстық, этникалық, сяси, кәсіби, топтық және тілдік ынтымақ болып бөлінеді [16,33.]. Жоғарыда санамаланып көрсетілген белгілер негізінде алғашқы (первичный) тілдік қауымдастықты формалды, ұзақ мерзімді, ав-томатты мүшелікті және ынтымақта болатын үлкен әлеуметтік топ деп анықтауға болады. Тіл бұл жағдайда жеке адамдар мен ұжымның мүдделері арасындағы қарым-қатынасында байланы-стырушы звено ретінде көрінеді.