КСРО мемлекеттік билік органдары

Функциялары. Болып табылады мемлекеттік биліктің жоғары органы КСРО. Съезд халық депутаттары КСРО-ның құқықты өзінің қарауына қабылдауға және кез келген мәселені шешуге, жатқызылған жүргізу КСР Одағының.
— Ерекше қарауына халық депутаттарының Съезі КСРО жатады:
1) қабылдау КСРО Конституциясының, оған өзгерістер енгізу;
2) шешімдерді қабылдау мәселелері бойынша ұлттық-мемлекеттік құрылымның қарауына жатқызылған КСР Одағының;
3) анықтау КСРО шекарасының; бекіту шекараларын арасындағы одақтас республикалар;
4) негізгі бағыттарын анықтау ішкі және сыртқы саясаты КСРО-ның;
5) бекіту перспективалық мемлекеттік жоспарлар мен маңызды жалпы одақтық экономикалық және әлеуметтік даму бағдарламасының КСРО;
6) сайлау КСРО Жоғарғы Кеңесінің Төрағасы, КСРО Жоғарғы Кеңесінің;
7) бекіту Төрағасының халықтық бақылау Комитетінің, КСРО Жоғарғы Сотының Төрағасы, КСРО Бас прокурорын КСРО Бас мемлекеттік төреші, КСРО;
8) сайлау Комитеті мен конституциялық қадағалау КСРО Жоғарғы сот Төрағасының ұсынуы бойынша КСРО жоғары Кеңесі;
9) күшін жою актілері қабылданған КСРО Жоғарғы Кеңесі;
10) шешімдер қабылдау өткізу туралы бүкілхалықтық дауыс беру (референдум).
Съезд халық депутаттары КСРО-ның заңдарды қабылдайды, КСРО қаулысының және жалпы санының көпшілік даусымен халық депутаттары КСРО.

Құрамы. Съезд халық депутаттары КСРО тұрады 2250 депутат сайланатын мынадай тәртіппен:
750 депутат аумақтық сайлау округтеріндегі сайлаушылардың саны тең;
750 депутат — ұлттық-аумақтық сайлау округтері бойынша нормалар: 32 депутат әр одақтас республиканың, 11 депутат әрбір автономиялық республикасының, 5 депутат әрбір автономиялық облысы және бір депутат әрбір автономиялық округ;
750 депутат — жалпы одақтық қоғамдық ұйымдардың Заңда белгіленген нормалар бойынша халық депутаттарын сайлау туралы КСРО.

Жұмыс істеу тәртібі. Съезд халық депутаттары КСРО-ның шақырылады бірінші отырысы кемінде екі айдан кейін сайлау.
Ұсынуы бойынша сайланатын, оларға мандат комиссиясының Съезі КСРО халық депутаттарының деп тану туралы шешім қабылдайды депутаттарының өкілеттік, ал сайлау туралы заң бұзушылықтар — деп тану туралы сайлауын жекелеген депутаттардың жарамсыз.
Съезд халық депутаттары КСРО-ның шақырылады Жоғарғы Кеңесі КСРО.
Кезекті отырысының халық депутаттарының Съезі КСРО-ның бір реттен жиі емес өткізіледі. Кезектен тыс отырыстарды бастамасы бойынша КСРО Жоғарғы Кеңесінің, бірінің ұсынысы бойынша оның палаталарының, Қазақстан КСРО-ның кемінде бестен бірінің КСРО халық депутаттарының бастамасы бойынша не одақтас республиканың атынан оның жоғары органының мемлекеттік билік.
Бірінші сайлаудан кейін отырысы Съезд халық депутаттары КСРО-ның Төрағасы жүргізеді Орталық сайлау комиссиясының КСРО халық депутаттарының содан кейін Төрағасы — КСРО Жоғарғы Кеңесі.

 

КСРО-ның жоғарғы кеңесі

Құрамы. КСРО жоғарғы Кеңесі — тұрақты заң шығарушы және бақылау органы мемлекеттік билік КСРО.
КСРО-ның жоғарғы Кеңесі сайланады жасырын дауыс беру арқылы арасынан КСРО халық депутаттарының Съезінде КСРО халық депутаттарының және оған есеп береді.
КСРО-ның жоғарғы Кеңесі тұрады екі палаталар: Кеңес Одағы мен Ұлттар Кеңесі, тең өзінің сан құрамына. Палата КСРО Жоғарғы Кеңесінің равноправны.
Сайланады Съезінде КСРО халық депутаттарының жалпы дауыс беру арқылы депутаттар. Кеңес Одағының арасынан сайланады КСРО халық депутаттарының аумақтық сайлау округтері мен КСРО халық депутаттарының қоғамдық ұйымдардың адам санын ескере отырып, сайлаушылардың одақтас республика бойынша немесе аймақ. Кеңес Ұлт өкілдері арасынан сайланады халық депутаттары КСРО-ның ұлттық-аумақтық сайлау округтері мен КСРО халық депутаттарының қоғамдық ұйымдардың нормалары: 11 депутат әрбір одақтас республиканың, 4 депутат әрбір автономиялық республикасының, 2 депутат әрбір автономиялық облысы және бір депутат әрбір автономиялық округі.
Съезд халық депутаттары КСРО-ның жыл сайын жаңартады дейін бестен бір бөлігінің құрамын Кеңес Одағы мен Ұлттар Кеңесі.
Әрбір палата КСРО Жоғарғы кеңесі сайлайды Төрағасы мен оның екі орынбасары болады. Төрағалары Кеңес Одағы мен Ұлттар Кеңесі басқарады отырыстарын тиісті палаталарының және ведают олардың ішкі тәртібінде.
Палаталардың бірлескен отырыстары жүргізеді Төрағасы КСРО Жоғарғы Кеңесінің немесе кезекпен төрағалары Кеңес Одағы мен Ұлттар Кеңесі.

Жұмыс істеу тәртібі. КСРО-ның жоғарғы Кеңесі жыл сайын шақырылады Төрағасы КСРО Жоғарғы Кеңесінің кезекті — көктемгі және күзгі — сессиясының ұзақтығы, әдетте, үш-төрт ай әрбір.
Кезектен тыс сессиясының Төрағасы шақырады КСРО Жоғарғы Кеңесінің бастамасы бойынша немесе Президенттің ұсынысы бойынша КСРО-ның одақтас республикасы атынан оның жоғары мемлекеттік билік органының, үштен бір бөлігінен кем емес құрамы палаталардың бірі КСРО Жоғарғы Кеңесі.
Сессия КСРО Жоғарғы Кеңесінің тұрады, бөлек және палаталарының бірлескен отырыстарын, сондай-ақ жүргізіліп жатқан кезеңде, олардың арасындағы тұрақты комиссиялардың отырыстарын палаталарының және комитеттерінің КСРО Жоғарғы Кеңесі. Сессия ашылады және жабылады бөлек немесе бірлескен отырыстарында палаталардың.
Өкілеттік мерзімі аяқталған соң халық депутаттарының Съезі КСРО Жоғарғы Кеңесі КСРО-ның өкілеттігін сақтайды дейін білім жаңадан сайланған Съезд КСРО халық депутаттарының жаңа құрамы КСРО Жоғарғы Кеңесі.

Функциялары. КСРО-ның жоғарғы Кеңесі:
1) сайлауын тағайындайды КСРО халық депутаттарының мен құрамын бекітеді; Орталық сайлау комиссиясының КСРО халық депутаттарының;
2) ұсынысы бойынша КСРО Президенті құрады және таратады КСРО-ның министрліктер және басқа да орталық мемлекеттік басқару органдары, КСРО;
3) Президенттің ұсынысы бойынша КСРО бекітеді Премьер-министрінің келісімін береді сессиясының не қабылдамайды мүшелерінің кандидатураларын КСРО Министрлер Кабинетінің мүшелері мен қауіпсіздік Кеңесінің, КСРО-ның келісімін береді қызметтен босату, аталған адамдардың;
4) сайлайды Жоғарғы Соты, КСРО Жоғарғы төрелік соты КСРО тағайындайды Бас прокурорының КСРО бекітеді алқасына Прокуратура КСР Одағының Төрағасын тағайындайды Бақылау палатасының КСРО;
5) тұрақты түрде тыңдайды құрылатын немесе сайланбалы органдардың, сондай-ақ тағайындайтын немесе сайлайтын лауазымды тұлғалардың;
6) қамтамасыз етеді бірлік заңнамалық реттеу бүкіл аумағында КСРО-ның белгілейді заңнама негіздерін КСР Одағының және одақтас республикалардың;
7) өз құзыреті шегінде КСР Одағының заңнамалық реттеу тәртібін іске асыру конституциялық құқықтары, бостандықтары мен азаматтардың міндеттерін меншік қатынастарын ұйымдастыру басқармасының халық шаруашылығын және әлеуметтік-мәдени құрылысқа, бюджет-қаржы жүйесі, еңбекке ақы төлеу және баға белгілеу, салық салу, қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды пайдалану, сондай-ақ басқа да қарым-қатынастар;
8) береді заңдарды түсіндіру, КСРО;
9) белгілейді, жалпы ұйымдастыру және республикалық және жергілікті мемлекеттік өкімет пен басқару органдары айқындайды; құқықтық мәртебесінің негіздері қоғамдық ұйымдар;
10) бекітуге ұсынады халық депутаттарының Съезі КСРО жобалар перспективалық мемлекеттік жоспарлар мен маңызды жалпы одақтық экономикалық және әлеуметтік даму бағдарламасының КСРО бекітеді; мемлекеттік экономикалық және әлеуметтік даму жоспарлары, КСРО-ның мемлекеттік бюджетіне КСРО; орындалу барысын бақылауды жүзеге асырады жоспарын және бюджетін бекітеді; олардың орындалуы туралы есептерді; қажет болған жағдайда өзгерістер енгізеді жоспары мен бюджеті;
11) ратификациялайды және жойғанша халықаралық шарттар, КСРО;
12) бақылауды жүзеге асырады, мемлекеттік қарыздар, экономикалық және өзге де көмек шет мемлекеттерге, сондай-ақ қорытындымен келісімдер туралы мемлекеттік қарыздар мен кредиттер алатын шетелдік көздерден;
13) анықтайды негізгі саласындағы іс-шаралар, қорғаныс және мемлекеттік қауіпсіздікті қамтамасыз ету; енгізеді әскери немесе төтенше жағдай бүкіл ел бойынша; объявляет соғыс жағдайы, қажет болған жағдайда, халықаралық шарттар міндеттемелерін орындау бойынша өзара қорғаныс агрессия;
14) пайдалану туралы шешім қабылдайды Қарулы Күштерінің контингенттерін, КСРО орындау қажет болған жағдайда, халықаралық шарттық міндеттемелер бойынша бейбітшілікті қолдау және қауіпсіздік;
15) белгілейді әскери атақтарды, дипломатиялық дәрежелерін және өзге де арнаулы атақтар;
16) құрады ордендері мен медальдары КСРО-ның белгілейді; құрметті атағы КСРО-ның;
17) шығарады жалпыодақтық актілер рақымшылық жасау туралы;
18) жоюға құқығы бар актілер КСРО Министрлер Кабинетінің сәйкес келмеген жағдайда, оларды КСРО Конституциясының және заңдарына, КСРО;
19) күшін жояды қаулылары мен өкімдері Министрлер Кеңесінің одақтас республикалардың сәйкес келмеген жағдайда, оларды КСРО Конституциясының және заңдарына, КСРО;
20) Съездер арасындағы кезеңде КСРО халық депутаттарының өткізу туралы шешім қабылдайды бүкілхалықтық дауыс беру (референдум КСРО);
21) басқа да мәселелерін шешеді жатқызылған жүргізу КСР Одағының қоспағанда, ерекше қарауына жатады халық депутаттарының Съезі КСРО.
КСРО-ның жоғарғы Кеңесі қабылдайды, заңдар және КСРО қаулысы.
Қабылданған заңдар мен қаулыларды қазақстан республикасының Жоғарғы Кеңесі КСРО-ның қайшы келмеуге тиіс заңдар мен басқа да актілер қабылданған Съезд халық депутаттары КСРО.

Жұмыс тәртібі палаталардың. Заң шығару бастамасы құқығы Съезінде халық депутаттары және КСРО Жоғарғы Кеңесі КСРО-ның принадлежит ССРО халық депутаттарына Кеңесіне, Одақ Кеңесіне Ұлт Төрағасы КСРО Жоғарғы Кеңесінің тұрақты комиссиялары палаталар мен комитеттері КСРО Жоғарғы Кеңесінің, КСРО Президентіне, Федерация Кеңесі Комитеті, конституциялық қадағалау, КСРО, одақтық және автономиялы республикалар атынан олардың жоғары органдары, мемлекеттік билік, автономды облыс, автономды округ, Жоғарғы Сотқа, КСРО-ның Бас прокурорына, КСРО-ның Жоғары төрелік соты КСРО.