Биохимиялық қуат туралы реферат

Тіршілік үдерістеріне қажет қуаттың көзі неде? Т ірш ілік ету үш ін, барлы к клеткалар қуатты талап етеді. К леткадағы реакцияларды ң көпш ілігі, әсіресе, үлкен молекулалардың түзілуін жүзеге асыратын реакциялар куат болмаса жүрмейді. Күн сәулесі Жер шарындағы тіршіліктің барлықтүрлері үшін қуат көзі болып табылады. Фотосинтездеуші организмдер күн сәулесін сіңіре отырып, ондағы қуатты көміртегі диоксиді мен суды көмірсуларға және оттегіне айналды ру үдерісіне пайдаланады (аталған реакциялар хим иялы қ тоты қсы здану үдерісінен тұраты нды ғы на назар аударыңыз). Ж ануарлар секілді, фотосинтезге қабілеті жоқ организм- дер көмірсуларды куат көзі ретінде пайдаланады (бұл реакциялар қуат бөле жүреді, яғни хим иялы к тотығу үдерісі аркылы жүзеге асады). Ж алпы хи- мия пәнін еске алсақ, тотығу удерісі электрондарды беру арқылы журеді, ал тотықсыздану удерісі барысында электрондар қосылады. Тотығу және тоты қ- сыздану реакциялары ны ң клетка үшін қандай маңызы бар екені 15-тарауда талқы ланы п, мысалдар келтіріледі. Биохим иялы қ үдерістерде езгеріп отыратын қуат көрсеткішін қалай өлш еуге болады ? Кез-келген үдерісті қарастыру барысында туатын ең маңызды сұрактардың бірі: қуат көрсеткішінің өзгеруі аталған үдеріс үшін қолайлы ма? Бұл сұрақтермодина- мика ғылымының заңдылықтарымен байланысты. Бұл тұрғыдан алғанда, қуатта- лап ететін реакциялар қолайсыз. Ал қуат бөле жүретін реакциялар, керісінше, аса 54 1-ТАРАУ Клеткалардың ңурылымы мен биохимиясы ВИ/ІЛАРД ГИББС (1839-1903). Гиббстің ңұрметіне С симво- лы арңылы бос ңуат белгіленеді. Оның жумысы биохимиялың термодинамиканың негізі болып табылады және ол кейбіреулердің пікірінше АҢШ-та туылған улы ғалымдардың біріне жатады қолайлы және өзекті мәселе болып табылады. Қуаттың өзгеруі реакцияның бастапқы кезеңіне қатысушы молекулалардың және реакцияның соңында түзілетін молекулалардың күйіне ғана тәуелді болады. Бүл заңдылық барлық уақытта сақталады. Химиялық байланыстың түзілу не- месе бүзылу үдерісін қарастырайық. Молеку- лалар арасындағы өзара байланыстың түзілу немесе үзілу үдерісін алатын болсақ, қуатты қажетсінетін немесе қуат бөле жүретін кез келген үдерісте жоғарыда аталған заңдылық шешуші рөл атқарады. Бүл тақырыпқа байла- нысты мәселелер ақуыздардың қүрылымдық деңгейлеріне арналған 4-тарауда және қуаттың зат алмасудағы рөліне арналған 15-тарауда толық қарастырылады. Олар биохимиядағы ең маңызды тақырыптарға жатады, сондай ақ көпшілік үшін түсіну қиынға соғады. Бүл тара- уда келесі тарауларды түсінуге оңай болу үшін біраз мәліметтер берілген.

АҮФ немесе аденозин үш фосфат қосылысының гидролизге үшырау реакция- сы көптеген биохимиялық үдерістердің бір бөлігі болып табылады (1.2-секция). Бүл реакцияның нәтижесінде қуат бөлінеді (30.5 кДж моль-1 АҮФ = 7.3 ккал/моль АҮФ). Мүндағы ең негізгі маңыздылық: қуатты қажет ететін реакциялардың жүруіне мүмкіндік беретін осы реакциядан бөлінетін қуаттың белгілі бір мөлшері болып табылады. Қуаттың алмасуын көптеген әдістер арқылы көрсетуге болады. Ең қарапайым әдіс жалпы химия пәнінде берілетін бос қуат немесе С көрсеткіші болып табылады. Сонымен қатар, жалпы хи- Биохимия 55 мияны еске сала кетсек, кез келген жүйедегі қуаттьің азаюы (бөлініп шығуы) жүйені анағұрлым тұрақты күйге алып келеді. Қуаттың төмендеуі заттың төмпеш ік төбесінен домалап түсуіне немесе сарқырама суға ұқсайтын сызба сурет түрінде жиі көрсетіледі (1.25-сурет). Осылайша бейнелі түрде мысал бе- ру жолы тез түсінуге комек береді, әрі қарапайым болып табылады.