Қазақстан Республикасының мұнай-газ кешені

Өзегі қазақстан экономикасының мұнай-газ кешені. Ол білдіреді жиынтығы бір-бірімен тығыз байланыстағы салаларды қамтитын, геологиялық барлау, нефтедобычу, қайта өңдеуді, тасымалдауды және сервистік кәсіпорындар. Мұнай айқындайды және предопределять одан әрі дамыту ұлттық экономика. Сәйкес қабылданған стратегияда мұнай-газ кешені негізіне айналуы тиіс экономикалық өсу. Соңғы жылдары мұнай-газ кешенін дамытуға жүреді қатысуымен шетелдік фирмалар, өйткені стратегия пайдалану көмірсутегі ресурстарын тартуға негізделеді ұзақ мерзімді инвестицияларды және қазіргі заманғы технологияларды, құрылыста экспорттық құбырларды құру, энергетикалық инфрақұрылымды дамыту. Орындау үшін бұл жұмыс көлемін дербес Республикасының жетіспейді және қаржы, және мамандар. 1992 ж. мұнай өндіру көлемі, газ конденсатын қоса, табиғи газ, айтарлықтай төмендеді (сур. 1, 2), байланысты экономиканы құрылымдық қайта құрумен, төлем жасамау дертіне шалдыққан тұтынушылар тарапынан, сондай-ақ қысқаруына байланысты ұстап тұру жөніндегі жұмыстарды жеткілікті сенімді техникалық негізгі қорлардың жағдайы және оларды қайта жаңарту.
Құлдырау Қазақстанда көмірсутектер өндірудің соңында 1995 жылы баяулады, бірақ ішінде 1997-2000 жылдары ол біртіндеп арта арқасында ағыны капитал, негізінен шетелдік компаниялар, және ұлғайту қайтарымын вкладываемых салаға инвестициялар (қазіргі уақытта жобаларды іске асыруға барлау және өндіру бойынша мұнай-газ ресурстарын салады қаржылық және материалдық ресурстар мұнай компаниялары жиырма шет мемлекеттер), сондай-ақ қолайлы конъюнктурасы әлемдік нарықтардың көмірсутектер. Барлық бұл факторлар ынталандырады мұнай өндіруші компаниялар өндіріс көлемін өндіру және экспортты көмірсутектерді (сур. 3, 4). Қазіргі уақытта тұрақты өсу үрдісі байқалады көмірсутектерді өндіру мен экспорттың. Қазақстан едәуір дәрежеде тәуелді көмірсутек ресурстары экспортының. Шикізат экспорты Қазақстан Республикасындағы бастап, 1995 ж., ұдайы өсіп келеді. Кезеңде 1995-2002 жылдары экспортының үлесі мұнай, газ конденсатын қосқанда өндірудің жалпы көлеміндегі өсті 55 83% — ға дейін.
Жыл сайын ұлғайту ағымдағы көмірсутектерді өндіру бірқатар проблемаларды туғызады байланысты мынандай шешімдерді неғұрлым тиімді құру үшін тұрақты жай-күйі. Бәлкім, жақын арада таңдалған балама жолдарын бұру шикізатын әлемдік нарықтарға. Күрделілігі осы проблемаларды шешу байланысты, бұл едәуір бөлігі тұтыну көмірсутектер бөлінеді сәйкес ұзақ мерзімді келісім-шарттар арасында жасалған өндіруші ресурстар мен тұтынушылар. Сондықтан, жеткізу көлемдері қатаң бақылауға алынады.
Бірі шынайы шығу қалыптасқан жағдайға айналуы мүмкін әлеуетін дамыту, отандық мұнайгаз өңдеу және мұнай химиясы. Қолданыстағы бүгін республикасының аумағында қайта өңдеу объектілері, олардың қуаттылығы, шамамен, 20 млн. т жылына, жақын келешекте кезде жылдық өндіру құны 80 млн. т алмайды тартуға технологиялық процестер бағыттарда еркін көмірсутектер, иелігінде қалады кейін мемлекеттің экспорттық операцияларды жүзеге асыру. Фонында барлық көлемінің артуынан көмірсутек шикізатын өндірудің, орын азаю мұнай өңдеу көлемін қазақстандық МӨЗ-де, ал, демек, дайындау және тауарлы өнім. Мұндай ара-қатынас әкеледі орасан зор дисбалансу арасындағы экспорт » көмірсутек шикізатын және шығарумен өз өнімдерін. Үлесіне көмірсутек әлеуетін Қазақстан Республикасының келеді 1,5% көлеміндегі барланған әлемдік қордың, бүгінгі күні дәлелденген шығарылатын қор Қазақстанның құрлықта құрайды: мұнай және конденсат — 21 млрд. баррель (2,9 млрд. т), газ -1,8 млрд. куб. м.
Қазақстанда мемлекеттік балансында есепте 212 мұнай-газ кен орындарын, олар көбінесе орналасқан батыс бөлігінде. Олардың арасында, осындай кен орындары-алыптары, Тенгизс-кое тұлға извлекаемыми қорларымен астам 7,9 млрд. баррель (1,14 млрд. т), мұнай-газ конденсатты кен орны Қарашығанақ газ қоры бар 1,3 трлн. куб. м. және конденсат 5,1 млрд. баррель (700 млн. т).
2002 жылы Қазақстанда өндірілді 42 млн. т мұнай, 17% — ға артық, экспортқа жіберілді 39,3 млн. т. осы кезеңде өндірілді 13,14 млрд. текше м. газ, бұл 13,2% — ға жоғары көрсеткіш 2001 ж. газ конденсатын Өндіру құрап, 5,2 млн. т — ға қарағанда 29,1% — ға өсті. Жылдық өсу қарқыны өндіру құрайды 12-15%. Мұнай өңдеу зауыттарында өңделді 7,8 млн. т мұнай, бұл 2,5% — ға көп. Мұнай өнімдерінің өндірісі, 2001 жылмен салыстырғанда, 6% — ға өсті. Бұл ретте, экспортталатын қазақстандық мұнайдың орташа бағасы қараша айында 2002 ж. құраған 80% баға мұнайдың Брент (177 долл. АҚШ бір тоннасына). Құны мұнай экспортының ТМД-дан тыс елдерге, статистика Агенттігінің деректері бойынша ҚР ауытқиды 109,5 дейін 158, 5 долл. тоннасына. Ең жоғары баға — 158,5 долл. мұнай экспортталады бермуд.
Болжамдық алынатын мұнай қоры орналасқан құрлықта, бағаланады 7,8 млрд. т. Оның үстіне үштен екісі олардың шоғырланған Батыс Қазақстанда. 80% — дан астамы батыс қазақстандық мұнай қорлары жатады тұзасты тереңдікте 5 км және одан да көп, залегающим коллекторларда күрделі құрылымы. Сонымен қатар, оларға тән болуы ілеспе газда жоғары ұстау көмірқышқыл газы және күкіртті сутегі.
Қазақстандық мұнай кен орындары айтарлықтай ерекшеленеді бір-бірімен қалай геологиялық құрылымы бойынша да, құрамы бойынша шикізат. Қазіргі кезде іс жүзінде таусылған қорлар легкодобыва жүзеге асыратын тіркеуді мұнай фонтанирующими және высокодебетными ұңғымалармен. Жаңа кен орындары сипатталады күрделі құрылысы және кіші проницаемостью қабаттарды, бұл қиындатады қымбаттатады және күрделілендіреді добычу углеводородов.
Саны айтарлықтай кен орындарын құрамында қатты вязкую және парафинистую мұнай, тереңде жатып қалады көбінесе тереңдікте асатын 3 км. өндіру Үшін, мұндай мұнайды қолдану талап етіледі қайталама әсер мұнай қабаттарына — паротепловое, сумен ығыстыру және т. б. мысалы, бұл 60% — дан астамы шикізат қалады неизвлеченным. Бұл мәжбүрлейді мұнай өндіруші компанияға қомақты қосымша қаражат әзірлеуді, осындай кен орындары. Тиімділігін арттыруға, қабаттардың мұнай беруін шикізат тұтқырлығы жоғары, маңызды рөл жылу әдістеріне кезде температура төмендейді тұтқырлығы мұнай.
Негізгі мұнай-газ өндіретін аудан болып табылады Батыс Қазақстан аумағы, оның қамтиды және төрт әкімшілік білім беру — Ата-раускую, Маңғыстау, Батыс Қазақстан және Ак-тюбинскую. Сонымен қатар, мұнай қоры бар Қызылорда және Жезқазған облыстарында.

Мұнай-газ кешеніндегі ҚР Атырау облысы жетекші орынды алып отыр. Игеру мұнай қорларын жүзеге асырылады мұндай ірі компаниялар «Теңізшевройл», «Қазақстанкаспийшельф», «Аджип ККО», «Харрикейн», «Ембімұнайгаз» ААҚ және т. б.
Балансында «Ембімұнайгаз» ААҚ — 39 кен орындарын, бірақ өндіру жұмыстары жүргізілуде 34, қалған сатысында жою және консервациялау. Шығарылатын қорларының көлемі мұнай кен орындарында компания бағаланады 78 млн. т. кен орнындағы Кембай орнына бастапқыда күтілетін 28 млн. т. ресми түрде расталды барлығы 16 млн. т. Компания жыл сайын өндірсе 2,5 млн. т мұнай.
Сулану пайызы 12 кен орнында «Ембімұнайгаз» ААҚ-шамамен 98%, қалған кен орындарында бұл көрсеткіш 86% құрайды. Компания арнайы бағдарлама қабылданды оңалту кен орнын әзірлейтін бірнеше онжылдықтар. Осы мақсаттар үшін құрылды департаменті қабаттардың мұнай беруін. Есебімен оңалту бағдарламасын жүзеге асыруға жоспарланған мұнай өндіруді 2005 ж. дейін 2,9 млн. т. Ең ірі мұнай-газ кен орны Каспий маңы өңірінің ҚР — Теңіз, болжамды алынатын қорларын құрайтын 750 млн. дейін 1 млрд. 125 млн. т мұнай. Көшбасшы мұнай өндіру Қазақстанда «Теңізшевройл» (ТШО). БК қатысушылары болып табылады: «Шеврон Тексако Оверсиз Компани» — 50%, ЖАҚ ҰК «Қазмұнайгаз» — 20%, «Эксон Мобил Қазақстан Венчурс Инк.» — 25% және «ЛукАрко» — 5%. ТШО-ның елеулі үлесін қосуда экономикалық және әлеуметтік дамуы. Мәліметтері бойынша, Қазақстандық «экономикалық зерттеулер институты» әрбір доллар тікелей инвестициялар ТШО-ның береді бергі ЖІӨ-нің 0,52 ақш долл. Қазіргі уақытта жұмыстар жүргізілуде кеңейту жөнінде негізгі қуаттарды жобаларды қоса алғанда, екінші буын зауыты мен шикі газ айдау қабатқа Тенгизс-кімді коллектордың. Бұл жобаларды жүзеге асыру ұйғарылатын 2006 ж., ұлғайтуға мүмкіндік береді жиынтық қуаты өндірісін және тауарлы мұнайдың 24 млн. т жылына. Маңғыстау облысы соңғы жылдары айтарлықтай арттырады нефтедобычу қамтамасыз ете отырып, 25% жалпы көлемінің өндіру. 2005 ж. мұнда мұнай өндірудің ұлғаюы дейін 19 млн. т. Өсуі оны қамтамасыз етеді жұмыс істейтін мұнай өндіруші кәсіпорындар ААҚ «Маңғыстаумұнайгаз» ААҚ, «Өзенмұнайгаз» және «Қаражанбасмұнай» ААҚ. Қазіргі уақытта өндіру өңірде 1,5 млн. т. жыл сайын.