Айша бибі кесенесі туралы реферат

Айша-бибі (каз. Айша бибі) — күмбез (мавзолей) XII ғасырда салынған, расположенный в селе Айша-биби Жамбылского района Жамбылской области в 18 км от города Тараз. Сәулет ескерткіші болып табылады және республикалық маңызы бар.

құрылыс кесененің қалған жоқ қандай да бір нақты мәліметтер. Алайда ескерткіші байланысты радиосының » эфирінен қазақтың қаһарман махаббат туралы шығыс сұлулары Айшаның және отважного жауынгер Қарахан. Бар 28 түрлі нұсқаларын осы аңыз. Сәйкес ең кең тараған — Айша атты қызы, атақты ғалым және ақын XI ғасырдың Хәкім Сүлеймен Бақырғани. Ол қайтыс болғаннан кейін, ол тәрбиеленіп у шейх Айкожы.

Бір күні Тараз билеушісі Қарахан Мұхаммед (оның құрметіне тұрғызылатын Қарахан кесенесі Тараз) сұрады оның қолына, бірақ оның тәрбиешісі емес, келісімін берді.

Сонда ол алдау жолымен жүріп кетті Тараз. Өкінішке орай, оны күйеу жігіт ешқашан алмады, оны көруге болады, өйткені ол кетті өзенінің Аса жылғы жылан шаққан, спрятавшейся бас киіммен түсуге. Скорбя бойынша қайтыс болған қыз, Қарахан воздвиг кесенесі таңғажайып сұлулық орнында оның қаза тапқан. Попутчица Айша-биби Бабажы қатын кесенесі болды сақтаушы кесенесін және қайтыс болғаннан кейін болды жерленген 20 шагах от Айша-бибі кесенесінде Бабажы қатын кесенесі.

Басқа аңыз былай дейді: «Жил на свете батыр Карахан. Ол ғашық болдым да, қызды атындағы Айша-бибі, қызы өзінің заклятого жау. Бір күні сенбеу батасын әкесінің қыздар, батыр Қарахан өңірін бұзып-жарып ауылы, қолыма алып свою возлюбленную және умчался қайтарам. Әкесі қыздың атына олардың артынан өз стражников және өлтіруді бұйырды екеуінің де.
Ұзақ қашады ғашық болған, қаша жылғы қума. Жарғы бірнеше күн үздіксіз бәйге, қыз шешті шомылуға өзенінде Абж жағасында олар тоқтап, демалады. Бірақ күзетшілер әкесі мен мұнда подстерегли. Олар подложили » бас киім қыздар — сәукеле — кішкентай дала гадюку. Қыз хорошенько выкупалась жылы өзен суға айналды киіну. Ол набросила өзіне сәукеле. Онда ужалила оның қарғыс жылан. Айша-Бибі есінен танып, бүкіл көрінбеді, ол өледі. Сонда батыр Қарахан көтерген, оны қолға алып алған, жақын маңдағы ауыл — мулле үшін сол батасын берді. Бар-жоғы бірнеше минутқа созылды, олардың отбасылық бақыт. Айша қайтыс болды қолында батыр. Сол сағат мен Қарахан поклялся сүю, оны мәңгі.

Сол жерде қайтыс болды, Айша-Бибі, кейінірек салынған мазары. Оның жанында Қарахан салып және өзіне мазары үшін қайтыс болғаннан кейін бірге болады сүйікті. Өзінің соңғы күндеріне дейін батыр Қарахан киінген ақ киім-кешек, үй маңында мазары, Айша Бибі, қорғай отырып, оны молясь құдайға және сұрап, оған кешірім. Умирая, Қарахан сауаты похоронить өзіңіз болатын жерде еді көрінеді кесенесі Айша. Он ғасыр кесенесі Қарахан мен Айша-бибі ең биік ғимараттар Таразда. Үшін набожность және киелілік халық болды деп санауға Қарахан қасиетті. Ал бұл орын деп аталды Әулие-Ата «Қасиетті Әке».

Айша-бибі кесенесі бірі болып табылады қызықты және бірегей сәулет ескерткіштерінің Караханидской дәуірінің теңдесі жоқ сәулет-құрылыс мәдениеті Қазақстан мен орта Азия. Ол сондай-ақ зиярат ету орны болып табылады, киелі орын болып саналады мұсылман әлемінде.

Айша-биби мавзолей XII века постройки, расположенный в селе Айша-биби Жамбылского района Жамбылской области в 18 км от города Тараза, является памятником архитектуры республиканского значения.
Основание мавзолея — кубическое. По его четырём углам размещены массивные колонны. В оформлении использовались небольшие ниши, малые колонки, своды, стрельчатые арки, терракотовая облицовочная плитка. В узорах мавзолея сочетаются традиционные виды орнаментального искусства древних племён Казахстана, включающие геометрический, зооморфный и солярный мотивы, уходящие корнями в искусство андроновских и сакских племён.
Первым исследователем мавзолея в 1893 году был русский археолог Василий Бартольд. В 1960 году был построен защитный стеклянный колпак для защиты мавзолея, и он использовался для образовательных и туристических целей. В 2002 году для восстановления памятника архитектуры и строительства парка вокруг него был нанят Нишан Рамето.
Мавзолей представляет в своём плане центрическое, квадратное сооружение. Вход располагается с восточной стороны. Углы мавзолея были оформлены трёхчетвёртными колоннами. В центре сооружения расположено надгробие. Стены мавзолея толщиной 80 см состоят из трёх частей: внутренней — выложенной из жжёного кирпича, наружной — из плит с резным узором, а также пространства в середине стены, забутованного глиной и обломками бракованных плиток. В стенах проложены деревянные балки из арчи для прочного соединения стен и колонн.
Снаружи стены мавзолея полностью оформлены резными терракотовыми плитками, укреплённых с помощью клиньев, расположенных на тыльной стороне. В орнаментации плиток имеется более 60 разновидностей узоров.
О строительстве мавзолея не осталось каких-либо достоверных сведений. Однако существует казахская легенда о любви Айша-биби к своему жениху.
Существуют 28 различных версий этой легенды. Согласно самой распространённой — красавица Айша была дочерью знатного богача – Хакима-Ата, в народе его звали Зенгы баба, ученика Ахмеда Яссауи. 16 летнюю Айшу Карахан полюбил с первого взгляда. Несравненная Айша тоже воспылала страстью к Карахану. Отец Айши отказался отдавать свою дочь за Карахана, который хоть и был ханом, но не слишком знатного рода. Опечаленный юноша уехал в родные места – земли его рода находились в районе современного Тараза. Предупредив мать Ануар анна, но не добившись благословение отца, Айша собралась в дорогу.
«Шесть рек ты перейдешь, а седьмую перейти не сможешь», — сказал ей вдогонку отец. Шесть рек перешла Айша. Перед седьмой остановилась, помня заклятие отца.
Заклятие отца сбылось. Укус змеи, выползшей из под камня, оказался смертельным. Умершую красавицу Айшу-Биби похоронили тут же. Хранительницей могилы стала ее неразлучная няня, подруга – Бабаджа-хатун.
Преданность ее госпоже не знала границ. Поэтому, когда Бабаджа умерла, ее похоронили неподалеку. Карахан приехал слишком поздно. Потрясенный и убитый горем Карахан приказал воздвигнуть на могиле своей возлюбленной красавицы мавзолей на высоком холме, тем самым, вписав имя Айши в вечность.
Карахан, говорят, прожил долгую жизнь. У него было несколько жен, вот только имен их история до нас не донесла. Умирая, Карахан завещал похоронить себя в таком месте, откуда был бы виден мавзолей Айши.
Десять веков мавзолей Карахана и Айши биби были самыми высокими зданиями в Таразе.
Сам мавзолей выглядит невероятно легким и изящным. Более восьми веков стоит он наперекор ветрам и непогодам, как свидетель великой любви.
Сегодня к мавзолею приходят женщины просить о супружеском счастье и материнстве. Все невесты, побывавшие здесь, говорят, что испытали необыкновенное воздействие той ауры, которая исходит от резных стен мавзолея. По преданию, в древности звуки и голоса в строении отдавались эхом на расстоянии 50-100 метров.
Считается, что те, кто посетит в день свадьбы мавзолей «вечной невесты» будут жить долго и счастливо. Молодожены Тараза и близлежащих районов в день свадьбы исправно посещают мавзолей Айша-Биби и Карахана, словно передавая им весточку друг от друга.

Мавзолей Айша-Биби расположен в центре села Айша-биби Жамбылской области. Датируется XII-XIII вв. Мавзолей Айша-Биби отличается великолепием декоративного оформления фасадов, сплошной облицовкой из терракотовых плит различной формы и орнамента более 60 разновидностей. Один из интереснейших и уникальных памятников архитектуры Караханидской эпохи, не имеющий аналогов в архитектурно-строительной культуре Казахстана и Средней Азии.Памятник связан с легендами о любви восточной красавицы Айши и отважного воина Карахана.
Местоположение: Мавзолей Айша-Биби расположен в центре села Айша-биби Жамбылского района Жамбылской области.
Годы постройки и авторы
Мавзолей Айша-Биби датируется XII-XIII вв.
Тип памятника
Мавзолей Айша-биби является одним из интереснейших и уникальных памятников архитектуры Караханидской эпохи, не имеющий аналогов в архитектурно-строительной культуре Казахстана и Средней Азии.
Описание памятника
Мавзолей Айша-Биби отличается великолепием декоративного оформления фасадов, сплошной облицовкой из терракотовых плит различной формы и орнамента более 60 разновидностей. На колонках частично сохранился эпиграфический пояс. Разнообразие резных терракотовых кирпичей памятника поражает совершенством и многообразием орнаментов.
Сохранение памятника
Реставрационные работы проводились государственным предприятием «Казреставрация» Министерства культуры Республики Казахстан с 2001 по 2004 гг. Для облицовки мавзолея в специальных напольных печах по старинной технологии вручную в течение трех лет мастерами- реставраторами готовилась плитка с узорами более 72-х видов. Были выполнены такие сложные работы, как укрепление фундамента мавзолея, поднятие стен, облицовка стен резными терракотовыми плитками, возведение барабана, парусов, внешнего и внутреннего купола. Также были проведены работы по благоустройству, электроосвещению и ограждению территории.
Памятник неизменно вызывает интерес туристов не только своей необычной архитектурой, но и легендами, рассказывающими о любви восточной красавицы Айши и отважного воина Карахана.

Айша-Биби (каз. Айша бибі) — мавзолей XII века постройки, расположенный в селе Айша-Биби Жамбылского района Жамбылской области в 18 км от города Тараза. Является памятником архитектуры республиканского значения.

Основание мавзолея — кубическое. По его четырём углам размещены массивные колонны. В оформлении использовались небольшие ниши, малые колонки, своды, стрельчатые арки, терракотовая облицовочная плитка. В узорах мавзолея сочетаются традиционные виды орнаментального искусства древних племён Казахстана, включающие геометрический, зооморфный и солярный мотивы, уходящие корнями в искусство андроновских и сакских племён

О строительстве мавзолея не осталось каких-либо достоверных сведений. Однако существует казахская легенда о любви Айша-Биби к своему жениху. Существуют 28 различных версий этой легенды. Согласно самой распространённой — Айша-Биби была дочерью известного учёного и поэта XI века Хакима Сулеймана Бакыргани. После его смерти она воспитывалась у шейха Айходжы. Однажды правитель Тараза Карахан Мухаммед (в честь которого возведён мавзолей Карахана в Таразе) попросил её руки, однако её воспитатель не дал согласие. Тогда она обманным путём поехала в Тараз. К несчастью, её жених никогда больше не смог её увидеть, так как она погибла на берегу реки Аса от укуса змеи, спрятавшейся в головном уборе. Скорбя по смерти девушки, Карахан воздвиг мавзолей сказочной красоты на месте её гибели. Попутчица Айша-Биби Бабаджи-хатун стала хранительницей мавзолея и после смерти была похоронена в 20 шагах от Айша-биби в мавзолее Бабаджи-Хатун[2].

Первым исследователем мавзолея в 1893 году был русский археолог Василий Бартольд[3], Мавзолей затем был исследован в 1897 году В. А. Каллауром, в 1938—1939 годах — экспедицией Института истории и культуры КазФАН СССР (руководитель А. Н. Бернштам), в 1953 году — зкспедицией АН Казахстана. В 1960 году был построен защитный стеклянный колпак для защиты мавзолея, и он использовался для образовательных и туристических целей. В 2002 году для восстановления памятника архитектуры и строительства парка вокруг него был нанят Нишан Рамето

Кесене өзінің жоспары жоспарда төртбұрышты, орта күмбезді, квадрат салу көлемі 7,6×7,6 м. Кіреберісі орналасқан шығыс жағы. Бұрыштары кесенесінің безендірілді трехчетвертными колонналары. Орталықта құрылыстар орналасқан құлпытас (3 х 1,4 м). Кесене қабырғалары (қалыңдығы 80 см) үш бөліктен: ішкі — выложенной күйдірілген кірпіштен салынған, сыртқы — плиталарды кесу өрнегімен, сондай-ақ кеңістік ортасында қабырғалары, забутованного балшық және сынықтары жарамсыз плиткалар. Қабырғасында төселген ағаш арқалықтар бірі арчи үшін берік қосылыстар қабырғалар мен бағаналардың[4].

Сыртынан кесенесінің қабырғалары толығымен рәсімделді резными терракотовыми тақтайшалармен, бекініс көмегімен сыналарды орналасқан, сыртқы жағымен. «Әшекейлеудің тақтайшалар бар 60 түрлі ою.

Легенды қажет. Әйтпесе неге миллиондаған адамдар жіберіледі, басқа конец света үшін, мысалы, көруге атақты Стоунхендж (тік тастар, мәні бойынша), немесе побродить бойынша Макчу қыз өсіріп, тәрбиеледі (заброшенному қаласы)? Емес пе-ол туралы аңыздар әдемі және всепоглощающей махаббат тырысамыз повидать тамаша Тадж Махал? Мен емес пе құмарлықтың таинственному және өте ежелгі итеріп, біз, наскоро жинап чемодан, бару — танымал пещере Бату, Малайзия? Мүмкін, бұл бірі мәндердің адам, және ол әрқашан тырысып табуға, көруге және сезінуге құпияны өткен мыңжылдық… сонымен қатар, ең әдемі орын, овеянных радиосының » эфирінен қазақтың қаһарман, жеткілікті және-туған елінде. Және олардың бірі болып табылады бірегей Айша бибі кесенесі Жамбыл облысы. Махаббат туралы аңыз алыс емес, Тараз қаласының жағында үлкен жолдың бірі әдемі, тарихи ескерткіштер, қазақ халқының — Айша бибі кесенесі. Бұл кешен ғана емес, архитектуралық ғимарат республикалық маңызы бар. Атымен Айша бибі байланысты әдемі махаббат туралы аңыз. Кейбір деректер бойынша, бүгін бар шамамен 30 нұсқаларын осы тарих ғажайып махаббат. Сәйкес олардың бірі, Айша атты қызы, танымал жанашыры қара мал – Зенги баба. Даңқы сұлулық жас Айшаның разошлась далеко в степи. Бірақ жүрегі сұлу жеңіп ержүрек батыр Карахан. Күтіп күйеу отправившегося с войском соғысқа, Айша бибі естідім хабар деп сүйікті қайтарылады жеңісімен, және аттанды оған қарсы. Бірақ тойлайды емес-олар болды байланысу. Айша салдарынан көз жұмады жылан шаққан кезде, купается өзенінде Аса. Истерзанный оперциялар Қарахан бұйырды кесене салуға, сүйікті келін мен упокоилась мәңгі. Гробница нақ осындай Қарахан орналасқан Тараз қаласы. Аңыз бойынша, батыр деді тірісінде салу кесенесі, ол болар еді болған бір желі кесенесімен сүйікті. Бұл егер тұра арқасымен Қарахан кесенесіне, көруге болады усыпальницу жас-дева. Дегенмен, қазір қала застроен, және көруге кесенесі мүмкін емес. Бұл еш кемітпейді ар-намысы мен портит романтикалық ореол махаббат екі жас жүректер, дошедшей бізге аңыздарында кездеседі. Эпоха возрождения Подзабытая қуғын-сүргін жылдары және Ұлы Отан соғысы махаббат өзінің қайта дамыту міндетті көрнекті ғалым, жазушы Бахытяру Әбілдаұлы. Ол бастап, 60-шы жылдары өткен ғасырдың көптеген жылдар бойы зерттеумен айналысты тарихи деректер. Нәтижелерінің бірі жүргізген » облыстық газеттерде мақалалар, содан кейін тарихы, Айша бибі және Қарахан бастан өткізді ренессанс. Аты аңызға айналған тарихы ежелгі қызығушылық ғалымдар, осы тақырыпқа жазылған көптеген еңбектер, диссертациялар. Сол жылдары кесене обнесен шыны конструкциясы болдырмау үшін одан әрі бұзылуынан. Пронзительная тарихы трагичной махаббат жас сұлу Айша бибі мен Қарахан батыр сыйлады шабыт ақындарға, жазушыларға, музыканттар және басқа қызметшілеріне өнер. Сондай-ақ, жазушы Бахытяр Әбілдаұлы авторы пьесалар «Айша бибі», ол сәтті жүріп жатыр сахнасында Жамбыл облыстық драма театрының бүгінгі күнге дейін. Жеке айтқым келеді туралы өлеңдерде, написанной осы play. Авторға жеткізе грустную тарихын махаббат туралы пылающем сезімдерге жас » оқу-жаттығуы. Музыка жазылған қосымша айтуынша Бахытяра Әбілдаұлы белгілі композитор Алтынбекоми Коразбаевым, сәтті деп толықтырды мәтін, образовав бірыңғай гармоничную, таң лиричную композиция. Асырып айтқандық емес, 80-жылдары оның ән айтып маңыздылығы. Сол әнді өте қиын емес үйрену орындауға домбыра ( және бұл мен мойындауға, жеке тәжірибесі). Алайда, өкінішке орай, қазір ән ескерусіз подзабыта, тіпті оны мр3 форматында өте қиын. Айтпақшы, премьер жаңартылған нұсқасын спектакль өткен жылы ұсынылды Варшавада, мәдениет күндері аясында Жамбыл облысының Польшадағы. Дегенмен де қойылым қазақ тілінде, поляк көрермендер мәз-мейрам, таңғажайып тарихы екі жүрек. Бұдан басқа, репертуарында атақты би ансамблі, «Айша бибі», детища ҚР еңбек сіңірген өнер қайраткері Байдаулета Сазабаекова, көп ұсынылған тамаша би, тарихын баяндайтын Айша бибі және Қарахан. Поразительная пластика шын мәнінде қуантады. Сәулет изыски Сипаттамасы кесене Айша бибі, әрі түпкілікті, Интернетте табуға болады. Дейін санын ою-ұсынылған плитке, онда, айтпақшы, 60-тан астам түрлері. Бірақ шын мәнінде танып-білуге, оның сұлулығын сезінуге, атмосфераға, витающую у кесенесінің керек, міндетті түрде, оны келуге шақырды. Кесене кубическое ғимарат. Төрт колонна енгізеді нотку монументальности, дегенмен стрельчатый конусообразный күмбез жеңілдетеді. Қызық, бірақ плиткалар, коими выложено негізі мазардың ішіне безендірілді сирек кездесетін ою-өрнегімен. Ғалымдардың ойынша, бұл бірегей ою-өрнек, геометриялық, зооморфными ерекше болуы туралы куәландырады, оның бастаулары мәдениет сақ және андроновтық тайпалар. Қабырғалары ескерткіш ежелгі өте кең — шамамен бір метр. Ішінен кесенесі выложен кірпішпен. Ішіндегі құрылыстар высится шағын құлпытас, аңызға сәйкес және атқарушы билік басшылары бір жыл жас сұлу. Аула айналасында мазарын обнесен дуалмен, ал ішкі жағында жаз бойы гүлдейді, благоухая, шай раушаны, ал жанында рассыпаны тас раушан, словно символизируя сұлулығын, махаббат, застывшую в камне. 20 адым жерде кесенесі Айша бибі мазары орналасқан, оның күтуші – Бабажы қатын кесенесі. Сенбейсің, ол өте жақсы көретін, өз тәрбиеленушісі және оған етілуі, ащы оплакивая оның трагичную тағдырын соңына дейін өз күн.

Бірі әдемі жүрекке жылы тиетін жарқын, қалалық салт-Тараз міндетті дәл кесенесіне Айша бибі. Сүйене отырып, неписанному заңына, барлық жас облыс орталығы мен жақын маңдағы аудандардың міндетті түрде келеді — Айша бибі. Өзінің салтанатты жолы свадебные кортежи бастайды дәл осы жерде. Әрі қарай маршрут бойынша жүреді кесенесі, Қарахан кесенесі, Тектурмаса. Сәйкес жергілікті салт-дәстүр, қалыңдық күйеу ғана барады кесенесі, бірақ міндетті түрде уақыт табады, оқи дұға – сүрелер Құран оқылды үшін сұлуды Айшу. Бұл ретте деп сенеді қошеметін — усопшей құт, аңызға айналған символы шынайы махаббат, міндетті түрде әкеледі бақыт. Бұл шын мәнінде, бекітуге емес берусь, бірақ әдет-ғұрып бару тарихи аңызға айналған орындар «және» міндетті оқу, намаз өзімен бірге тәрбиелік компоненті. Өйткені, оның айтуынша, некелер жасалады аспанда. Мен негізделуі керек Тағаланың үшін сыйға тартқан бақыт және есте бұл махаббат – ол мәңгілік сезім қабілетті адами ғасырдың. Қуаныш пен Айша Шалгимбаевы танысып, үйлену достар менің кесенесінің. Және меніңше, бұл шынымен де сол оқиға деуге болады – Тағдырым! Қуаныш алмады қашып ертерек жұмыс және жолда басталып кетсе-кортеж ғана кесенесінің. Айша атты свидетельницей қалыңдықтың басқа үйлену. Бірақ олар оларға кездесіп, дәл осы жерде. — Маған туған бұрыннан проели плешь кеңестері үйленсін. Мол, 30. Бірақ ол өзінің адам кездестіруге алмады. Мен ойладым, сол күні болмақ мен үшін бетбұрыс тағдыры. Келдім, кеш пе, дерлік шығатын жолда басталып кетсе, достарын, столкнулся Айшой. Бұл любовь с первого взгляда. Бірақ бару керек болған, артта қалу-жылғы үйлену, машиналар ағыны. Қазірдің өзінде дерлік бармай-ақ, мен тоқталдым, подбежал сұрады нөмірі оның телефон. Оның удивленный көзқарас ғана былай деді: «Біз тұрмыз у әулие орын, ант етемін, менің ең жақсы ниеттер». Осылайша растопил оның жүрегі. Солай біз таныстық, — дейді жас жігіт. Жарты жылдан кейін бу поженилась қазір күтеді қосу. Махаббат, перешагнувшая ғасырдың. Әдемі тарихы, аңызға айналған. Бет-бірі шежіресінің тарихы. Немесе жай ғана гробница, овеянная мифами? Әрбір көреді деп қалайды көру тепе-тең өзінің ішкі толтыру. Сол сияқты, әрбір іздейді саяхат керек оған. Әсер, суреттер, сувенирлер, әлде мүмкіндігін кеңейту, дүниетанымды? Кез келген жағдайда, собираясь кезекті тур, ойланыңыз мүмкіндігі туралы көруге зерттелмеген әлемге өз елінде.

Легенд об Айша Биби существуют 28 различных версий. Одна из них о любви Айша биби к своему жениху. Согласно самой распространенной — Айша биби была дочерью известного ученого и поэта XI века Хакима Сулеймена Бакыргани. После его смерти она воспитывалась у шейха Айкожы.
Однажды правитель Тараза Карахан Мухаммед (в честь которого возведен мавзолей Карахана в Таразе) попросил ее руки, однако ее воспитатель не дал согласие. Тогда она обманным путем поехала в Тараз. К несчастью, ее жених никогда не смог ее увидеть больше, так как она погибла на берегу реки Аса от укуса змеи, спрятавшейся в головном уборе.
Скорбя по смерти девушки, Карахан воздвиг мавзолей сказочной красоты на мести ее гибели. Попутчица Айша биби Бабаджи хатун стала хранительницей мавзолея и после смерти была похоронена в 20 шагах от Айша биби в мавзолее Бабаджи хатун. Следующая легенда гласит: Айша-Биби, дочь поэта, ждала своего суженого, возвращавшегося с победой с поля битвы.
Получив весть, что войско уже совсем близко, девушка, оседлав скакуна, помчалась ему навстречу. Нетерпение ожидания было столь велико, что сердце девушки не выдержало и она закрыла глаза на руках своего возлюбленного. Горе жениха было беспредельно… И тогда безвестный зодчий решил рассказать потемкам о великой любви. Восемь столетий пронеслось с тех пор над усыпальницей Айша-Биби.
Время не пощадило камни. Но даже то, что осталось, одна стена со стрельчатой аркой входа и двумя полуразрушенными колоннами — поражает красотой и изяществом. По преданиям и известным легендам в мавзолее похоронена дочь известного поэта и ученого XII века Хаким-Ата, которая внезапно умерла во время визита к своему жениху Кара-Хану.
Народные предания донесли до нас поэтическую легенду любви и преданности юной красавицы Айша к отважному воину Кара-Хану. Красавица Айша была дочерью знатного человека Хаким-Ата, в народе его звали Зенгы баба, ученика Ахмеда Яссауи. 16-летнюю Айшу Карахан полюбил с первого взгляда. Несравненная Айша тоже воспылала страстью к Карахану.
Отец Айши отказался отдавать свою дочь за Карахана, который хоть и был ханом, но не слишком знатного рода. Опечаленный юноша уехал в родные места, земли его рода находились в районе современного Тараза. Предупредив мать Ануар анна, но не добившись благословение отца, Айша собралась в дорогу.
«Шесть рек ты перейдешь, а седьмую перейти не сможешь, — сказал ей вдогонку отец. Шесть рек перешла Айша. Перед седьмой остановилась, помня заклятье отца.

Айша-бибі кесенесі–бірегей және қызықты сәулет ескерткіші, XII ғасырдың теңдесі жоқ сәулет-құрылыс мәдениеті Қазақстан мен Орта Азия. Кесенесі сәнделген тамаша сұлулық бойынша тұтас қаптамасы бірі терракотовых плиталар, безендірілген ою-өрнектерімен 60-тан астам түрлері. Кесене находится в селе Айша-биби (бұрынғы кенті, Головочевка), жамбыл облысы Жамбыл ауданы, 18 км жерде, Тараз қаласы. Ол биік жауһары орта ғасырлық сәулет өнерінің Караханидской дәуірдің воздвигнутым у керуен соқпақтар оңтүстікке қарай Акыртаса.

Нақты мәліметтерді салу туралы кесенесінің қалған жоқ, бірақ ол ескерткіші болып табылады махаббат пен қайғы-қасірет. Бар 28 нұсқаларын аңыздар махаббат туралы шығыс сұлу Айша-бибі мен отважного Қарахан. Бірі бойынша ең романтикалық оның ішінде, Айша атты қызы, ғалым және ақын XI ғасырдың Хәкім Сүлеймен Бақырғани, оның өлімінен кейін ол тәрбиеленіп у шейх Айкожи. Айша жақсы көретін жас Тараз билеушісі Қарахан Мұхаммед (оның құрметіне тұрғызылатын Қарахан кесенесі, Тараз). Бірде Қарахан Мұхаммед сұрады қолына Айшаның алайда, оның тәрбиешісі — шейх Айқожа емес келісімін берді. Сонда қыз алдап, өз бетімен жүріп кетті, Тараз — возлюбленному. Өкінішке орай, жениху емес көруге мүмкіндік болды оның артық, өйткені ол-елбасы өзенінің Аса жылғы жылан шаққан, спрятавшейся бас киіммен түсуге. Сол жерде оның өліміне кесенесі тұрғызылды. Басқа аңыз ару Айша атты әйелі Қарахан билеушісі горюя кейін оның мезгілсіз қайтыс, таптым үздік шеберлерінің салу үшін, оның үстінен қаласында кесенесі невиданной сұлулық.

Кесененің өзі білдіреді квадрат жоспардағы ғимарат. Оның көлемі 7,6 х 7,6 метр. Ресімдеуге қолданылды шағын нишы, шағын колонкалар, жинағы, стрельчатые арки, терракоталық әскері јскери қызметкерлерге арналәан мақта-плитка. Кесене қабырғалары (қалыңдығы 80 см қабырғасында төселген ағаш арқалықтар бірі арчи мақсатында берік қосылыстар қабырғалар мен колонналардың. Кесене күйдірілген кірпіштен қаланған, сырты облицованного терракотовыми плиталармен. Орталықта қасбетін кесенесінің орналасқан қуыс-бабына стрельчатой аркой. Бұрыштық бағаналар қысқартылып келеді жоғары, олар безендірілген белдігі бірі изразцов өсімдік ою-өрнегі бар. Ортасында кесене орналасқан құлпытас (3 х 1,4 м). Батыс колонналарда бар белдіктер жазулармен, орындалған араб алфавиті. Бір бұрыштық мұнара кесенесі көрініп қиындылары жолдарының бірі-ежелгі двустишия: «Күз… бұлттар. Жер ғажайып…».

Бастапқы құрылыстар сақталды тек батыс қабырғасы. «Узорах кесенесінің үйлеседі дәстүрлі түрлері, оюлы өнер, ежелгі тайпалар Қазақстанның қамтитын геометриялық, зооморфтық және өсімдік себептері. Бай және әр алуан композиционносоединенные ою-өрнектер түріндегі геометриялық суреттер тұратын түптеу многоугольников, крестов, жұлдыздар, сондай-ақ өсімдік мотивтер түрінде сабақтарының гүл. Капители және легімен терракотовых блоктарды жабылған, және барлық қабырғасы тончайшими суреттермен, айналадағыларға өте бай жинағы, себебін халық ою-тәуелсіздік тамыры » өнер андронов және сақ тайпаларының. Мовзолей мүмкін салыстырсақ тек осындай әлемдік биік жауһары ежелгі сәулет өнерінің қалай кесенесі Исмаила Самани Бұхара.

Кесенесіне, Айша бибі арналды көптеген ғылыми және ғылыми-танымал жұмыстар. Алғашқы зерттеулер кесенесін 1893 жылы өткізді орыс археолог Василий Бартольд, сондай-ақ оның зерттеді: 1897 жылы В. А. Каллаур, 1938-1939 жылдары экспедиция Институтының тарих және мәдениет КазФАН СССР, 1953 жылы қазақстан ғылым Академиясының экспедициясы. 1960 жылы салынды қорғағыш шыны қалпақ қорғау үшін кесенесін, ол үшін пайдаланылған білім беру және туристік мақсаттар. Ұзақ уақыт бойы археологтар мен тарихшылар жүргізді, олар туралы пікір айтқанда, » қазақстан темір ескерткіші. 2002 жылы қалпына келтіру үшін кесенесін және құрылыс паркінің айналасында, оған жалданған балабақша туралы хабарлайды Рамето.
Жанында кесенесімен Айша-бибі орналасқан басқа белгілі күмбез — Кесенесі Бабаджихатун. Аңыз бойынша, Бабаджа атты серігі Айшаның оның соңғы сапардағы, ал қайтыс болғаннан кейін болды сақтаушы кесенесін және жерленген 20 қадамда оған.

Күмбез Бабажы-қатын кесенесі бар подкубическую нысаны, оның мөлшері 6,9 х 6,9 х 5,0 м, қабырғалардың қалыңдығы 1,23 м. Салынған жарқын күйдірілген кірпіш өлшемі 25 х 25 х 4,5 см.. Сәулеттік композиция кумбеза қарапайым. Үш қасбетінің (басқа батыс) ғимараттар сәнделген сөрелермен және медальонами. Жазықтықта қабырға қасбеттерін безендірілген жалған арочными терезелермен және сөрелермен. Терезелерінің үстінде выложены шеңберді кірпіштен орындалған пішінді кладкой. Сәндік қуыстар мен медальондар жасалған рамкаға әрпі түріндегі П. Үстінен бір сызықпен өтеді тісті көлденең жолақ, білімді сдвоенными кирпичами, повернутыми бұрыштары сыртқы қабырғасына. Осындай жолақтар оббегают верх парапета және барабан, онда жетістіктерге әрқайсысымыз күмбезі. Ғимарат кесене увенчано граненым барабаном, ол қызмет үшін 16-реберного конустық күмбездері, несохранившимся осы уақытқа дейін. 1981 жылы күмбез жаңғыртылған институтының жобасы бойынша «Казпроектреставрация». Сондай-ақ, жаңарту жұмыстары 2001 жылдан 2004 жыл. Үшін кесенесінің арнайы едендік пештерде ескі технология 3 жыл бойы қолмен шеберлерімен реставраторами изготавливалась плитка ою-өрнегімен 72….. Орындалды осындай күрделі жұмыстың іргетасын нығайту кесенесін көтеру, қабырғаларды қаптау қабырғалар резными терракотовыми тақтайшалармен, барабан тұрғызу, желкендерді, ішкі және сыртқы күмбезі. Сондай-ақ, көркейту бойынша жұмыстар өткізілді, электроосвещению және қоршауға аумақтарды.

Ескерткіш әрдайым қызығушылықты тудырады туристер ғана емес, өз ерекше сәулетімен, бірақ радиосының » эфирінен қазақтың қаһарман туралы айтып беретін махаббат Айша мен Қарахан.

МАВЗОЛЕЙ АЙША БИБИ – памятник архитектуры 11-12 вв., расположенный в селе Айша биби Жамбылского района Жамбылской области в 18 км от города Тараз. Является памятником архитектуры республиканского значения. Айша биби была возлюбленной Карахана, который построил мавзолей в память о ней. Основание мавзолея кубическое. По его четырем углам размещены массивные колонны. В оформлении использовались небольшие ниши, малые колонки, своды, стрельчатые арки, терракотовая облицовочная плитка. В узорах мавзолея сочетаются традиционные виды орнаментального искусства древних племен Казахстана, включающие геометрический, зооморфный и солярный мотивы, уходящие корнями в искусство андроновских и сакских племен. О строительстве мавзолея не осталось каких-либо достоверных сведений. Однако существует казахская легенда о любви Айша биби к своему жениху. Существуют 28 различных версий этой легенды. Согласно самой распространенной Айша биби была дочерью известного ученого и поэта XI века Хакима Сулеймена Бакыргани. После его смерти она воспитывалась у шейха Айкожы. Однажды правитель Тараза Карахан Мухаммед (в честь которого возведен мавзолей Карахана в Таразе) попросил ее руки, однако ее воспитатель не дал согласие. Тогда она обманным путем поехала в Тараз. К несчастью, ее жених никогда не смог ее увидеть больше, так как она погибла на берегу реки Аса от укуса змеи, спрятавшейся в головном уборе. Скорбя по смерти девушки, Карахан воздвиг мавзолей сказочной красоты на мести ее гибели. Попутчица Айша биби Бабаджи хатун стала хранительницей мавзолея и после смерти была похоронена в 20 шагах от Айша биби в мавзолее Бабаджи хатун. Мавзолею Айша биби посвящено большое количество научных и научно-популярных работ. Первым исследователем мавзолея в 1893 году был русский археолог Василий Бартольд. Исследован также в 1897 году В.А.Каллауром, в 1938-1939 годы экспедицией Института истории и культуры КазФАН СССР, в 1953 году экспедицией Академии наук Казахстана. В 1960 году был построен защитный стеклянный колпак для защиты мавзолея, и он использовался для образовательных и туристических целей. В 2002 году для восстановления памятника архитектуры и строительства вокруг него парка был нанят Нишан Рамето. Архитектор Т.К.Басенов называл его «своего рода музеем, в котором сосредоточены основные орнаментальные сокровища архитектуры Казахстана и который содержит ключ к пониманию традиционных форм.